به نقل از «خبرگزاری برنا»

آستان قدس صاحب بزرگ‌ترین مجموعه نسخ خطی و سنگی در جهان اسلام است

تاریخ انتشار: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۲۹۲۴۷

کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه ملی، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه دانشگاه تهران بزرگترین مجموعه‌های دارای نسخ تاریخی هستند.

به گزارش گروه فرهنگ و هنر برنا؛ سلسله نشست‌های گوشه نقد در روز نخست نمایشگاه کتاب تهران با موضوع رونمایی از کتاب‌های «فهرست توصیفی کتاب‌های چاپ سنگی آستان قدس رضوی» و «بازشناخت تفاسیر خطی فارسی» به قلم مرحوم سید علی اردلان‌جوان با حضور سید محسن ناجی نصرآبادی، فرید قاسمی، حسن‌‌علی فریدونی، حبیب‌الله عظیمی‌محقق در مصلای امام خمینی(ره)  برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ابتدای این نشست، حبیب‌الله عظیمی‌محقق با بیان اینکه تمام کتاب‌های خطی مجموعه آستان قدس رضوی توسط رهبر انقلاب(مدظله‌العالی) به آستان قدس اهدا شده است، گفت: همه این منابع به‌صورت کاملا توصیفی معرفی شده؛ ۶۵۳ نسخه به زبان فارسی و ۳۴۳ نسخه به زبان عربی است. ۷۳ نسخه فارسی چاپ ایران و ۵۷۵ نسخه چاپ شبه قاره هند و دو نسخه هم چاپ کشور عراق است. جلد دوم این مجموعه به زبان عربی است که ۱۶۸ نسخه از آن چاپ ایران، ۱۳ نسخه چاپ کشور عراق و مابقی چاپ کشور هند است. تهران، تبریز، شیراز و اصفهان شهرهایی بودند که نسخه‌های چاپ سنگی را در ایران پوشش دادند.

وی افزود: کتب اهدایی رهبری بیشتر در موضوع فقه، کلام، ادبیات، تاریخ، فلسفه، منطق، پزشکی، عرفان، حدیث، حکمت، اصول، نجوم و... است. حدود هزار و یک نسخه چاپ سنگی و نوزده هزار کتاب خطی نیز توسط رهبر انقلاب به کتابخانه آستان قدس رضوی اهداشده است. 

حبیب‌الله عظیمی، استاد دانشگاه شهید بهشتی دیگر مهمان این برنامه نیز گفت: با بررسی وجوه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی که نسخ خطی و سنگی دارد، شیوه یکسان‌نویسی این نسخه‌ها را بررسی کردیم. در این شیوه که به کتابخانه‌ها تحویل دادیم، آن‌ها توانستند تمامی کتاب‌های موجود را با اصول ترتیب‌بندی کنند؛ برخی از نسخ ویژگی انحصاری دارند. در واقع ما باید هم کتب چاپ سنگی را مانند نسخه خطی حفاظت کنیم، هم اینکه فهرست آن‌ها را منتشر کنیم. خوشبختانه آستان قدس کتاب‌خانه مجهزی برای فهرست‌نویسی کتب خطی و سنگی داشت و ما در این مورد به نتایج خوبی رسیدیم.

وی افزود: به لحاظ تحقیقاتی فیلد جداگانه‌ای برای محققان ایجاد شده که بتوانند علوم اسلامی را به زبان فارسی یا از زبان دانشمندان فارسی پروژه بررسی کنند. صنعت کتاب‌آرایی هندی‌ها متاثر از ایرانیان است و این مجموعه اهدایی رهبر انقلاب قابلیت پژوهش در این مورد را دارد. عمدتا کتب چاپ سنگی موجود در ایران چاپ شده‌اند اما تعداد قابل توجهی از چاپ سنگی‌هایی که توسط رهبری اهدا شده مربوط به هند است.

حسنعلی فریدونی در ادامه بیان کرد: تمامی نسخه‌های چاپ سنگی رهبری در این دو جلد معرفی و فهرست شده است. نسخه‌های دو خطی در قالب چهارده جلد چاپ شده و در اختیار فرهیختگان قرار گرفته. تعداد کتب چاپ سنگی موجود در مخزن کتابخانه آستان قدس حدود پنجاه هزار جلد است که قدیمی‌ترین آن قرآنی است که در سده دوم هجری قمری به رشته تحریر درآمده است. فهرست کتب چاپ سنگی که در دو جلد کار شده، بر اساس حروف الفبا است.

این محقق حوزه نسخ تاریخی در ادامه تصریح کرد: قدیمی‌ترین کتاب خطی موجود در آستان قدس دیوان تمیم‌ابن‌مقبل در سال سیصد و هشتاد نگارش شده. من این نوید را به جامعه پژوهشگران می‌دهم که با درایت جناب حسینی، برگزاری برنامه سه‌شنبه‌های فرهنگی تمام محققانی که در حوزه نسخ خطی پژوهش می‌کنند مخازن کتابخانه را در اختیار داشته باشند. آستان قدس به منظور حفاظت و مرمت نسخ تاریخی آمادگی دارد که پذیرای نسخه‌های خطی و تاریخی از صاحبان آثار باشد.

عظیمی افزود: تاریخچه فهرست‌نویسی نسخ خطی به قرن چهارم و پنجم برمی‌گردد. کتاب‌هایی تحت عنوان الفهرست طوسی و ابن‌ندیم، اولین فهرست‌هایی بود که نسخه‌های خطی را در آن معرفی کردند که مباحث رجالی و کتاب‌شناسی با هم مطرح می‌شدند. اولین کتابی را که به سبک امروزی فهرست‌نویسی شد کتابخانه آستان قدس رضوی در سال ۱۳۰۵ شروع به نگارش کرد. به لحاظ تاریخی، میرزا صالح تبریزی از جانب عباس میرزا در روسیه یک دستگاه چاپ سنگی را وارد تبریز کرد و سال ۱۲۵۱ اولین کتاب چاپ سنگی نوشته شد. میرزا اسدالله شیرازی، اولین کتاب چاپ سنگی را در تبریز نوشت. کتابخانه آستان قدس بزرگترین مجموعه نسخ سنگی و خطی را در ایران و جهان اسلام دارد. کتابخانه ملی، کتابخانه آیت‌الله مرعشی و کتابخانه‌ مجلس در رتبه‌های بعدی قرار دارند. هرکدام از این نسخ خطی به جهات مختلفی قابلیت تحقیقات بسیاری دارند. این در  حالی است که روند فهرست‌نویسی مسیر خوبی در راستای حفظ و اطلاع‌رسانی این میراث است.

فرید قاسمی، عضو دکترای تاریخ دوره علوم اسلامی و محسن ناجی نصرآبادی دکترای ادبیات فارسی و ویراستار علمی کتاب «بازشناخت تفاسیر خطی فارسی» مهمانان بعدی این برنامه بودند. قاسمی در ادامه این برنامه گفت: صد سال پیش شاهزاده اکتایی مشغول فهرست‌نویسی آثار نسخ تاریخی بود که تا امروز ما به فهرست‌نویسی مدرن برسیم. مهم است که بتوانیم سنت فهرست‌نگاری خود را به جهانیان معرفی کنیم. اولین تفاسیر اسلامی قرآن در زمان زندگی پیامبر(ص) نوشته شده. پیامبر خود تفسیرگونه به آیات نگاه می‌کردند. تقریبا هزار سال پیش ابن سلیمان شیخی، اهل بخارا یکی از مهمترین فهرست‌های موجود را نوشت.

وی افزود: سال ۱۹۸۵ یک گردهمایی در هلند برگزار شد که نتیجه این گردهمایی این بود که آرام آرام مکتب شرق‌شناسی غرب در خصوص تفسیرشناسی کاستی دارد؛ بدین ترتیب مکتب هلند چندین کتاب در خصوص تاریخ‌نگاری تفسیرشناسی قرآن پدید آورد. همه این‌ها ماحصل مجموعه تفسیر نگاری قرآن بود. مرحوم اردلان جوان یکصد نسخه را در کتاب خود ذکر کرده است.

ناجی نصرآبادی در ادامه به نکات ذکر شده در این کتاب اشاره کرد و گفت: ما یک پیشینه هزار ساله از تفاسیر به زبان فارسی داریم. تا قرن پنجم علمای ماورانهر مجوز تفسیر و ترجمه قرآن به زبان فارسی را دادند. ما مجموعه‌ای نفیس از یادداشت‌نویسی در قرآن‌های قدیمی داریم. قرآن‌های خطی که در کتابخانه آستان قدس موجود است با تطبیقی که داده شده به معیارهای نسخه‌شناسی مربوط به قرن اول و دوم برمی‌گردد. کاری که دکتر اردلان در این مجموعه انجام داده جمع آوری ۱۱۴ نسخه خطی تفسیر قرآن به زبان فارسی و بر اساس حروف الفبا بود.

وی تصریح کرد: ما تغییراتی در این کتاب صورت دادیم و بر اساس مبنای تاریخی نسخ را دسته بندی کردیم. برخی از این نسخ بر مبنای قرائن موجود تخمین قرن زده شده بود. دکتر اردلان ویژگی‌های دستوری و زبان‌شناسی این نسخ را بررسی کرده است. ضمن اینکه وی صد در صد پایبند به اصل نسخه بود. مثلا اگر جایی نقطه نبود دست به ترکیب آن نمی‌زد. در اهمیت این کار می‌توانم بگویم که منبع مهمی برای جست و جوی محققان خواهد بود.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.

انتهای پیام/

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: کتابخانه آستان قدس رضوی آستان قدس کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی کتابخانه آستان قدس آستان قدس رضوی زبان فارسی کتب چاپ سنگی فهرست نویسی چاپ سنگی نسخ تاریخی نسخه ها بر اساس نسخ خطی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۲۹۲۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

روایتی از نامهربانی مردم با یار مهربان + فیلم

"کتاب" یار مهربانی است که با بی‌مهری مردم روبه رو‌ست و همین سبب سرانه پایین مطالعه در کشور شده است. - اخبار استانها -

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، با همه‌گیر شدن فضای مجازی رفته رفته انس مردم با کتاب و مطالعه کم و دور شد، به طوری که هستند کسانی که در روز و هفته حتی صفحه‌ای از کتاب را مطالعه نکرده و با این یار مهربان نامانوس هستند.

ایام نوروز فرصت مناسبی است تا مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با مراجعه به کتاب ساعاتی را به مطالعه بپردازند هرچند طبق آمار سرانه مطالعه در کشور وضعیت چندان خوبی ندارد، این درحالیست که اوضاع حوزه کتابخانه‌ها و مراجعه مردم به کتابخانه‌های عمومی استان نیز وضعیت متفاوتی از اوضاع نامطلوب مطالعه در کشور ندارد.

یکی از آقایان اراکی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم درباره مطالعه خود اظهار داشت: بهترین یار، دوست و مونس کتاب است و 100 درصد مطالعه دارم، به لحاظ اینکه مدرس دانشگاه هستم می‌طلبد روزمره مطالعه کتاب‌های تخصصی را داشته باشیم.

وی ادامه داد: ما هفته‌ای را به نام کتاب و کتابخوانی داریم بنابراین سرانه کتاب و محصول فرهنگی باید در سبد خانوده‌ها قرار داشته باشد، هرچند رسانه‌ چاپی، روزنامه، رساله‌ها معقوله‌هایی هستند که در سبد روزانه اساتید و دانشجوها قرار دارد، بنده روزانه 5 ساعت را مطالعه دارم.

این همشهری اراکی در ادامه عنوان کرد: قبلا از فضای کتابخانه عمومی به ویژه از قسمت مخزن استفاده می‌کردم اما الان از آنجایی که رشته بنده علوم ارتباطات است و کتاب‌های تخصصی این حوزه در کتابخانه‌های عمومی اراک وجود ندارد از این فضا استفاده نمی‌کنم.

یکی از بانوان اراکی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در اراک درباره وضعیت مطالعه خود اظهار داشت: مطالعه به طور سواد و آگاهی افراد را بالا می‌برد به همین منظور هفته‌ای دو الی سه کتاب مطالعه دارم و از کتاب‌های مختلف از جمله مذهبی و رمان و غیره برای مطالعه بیشتر استفاده می‌کنم.

وی ادامه داد: گاهی اوقات با فرزندان خود، فضای کتابخانه عمومی را برای مطالعه انتخاب می‌کنیم چراکه فضای مناسب کتابخانه آرامش خاصی دارد و بچه‌ها بیشتر به کتابخوانی و مطالعه علاقه پیدا خواهند کرد.

یکی دیگر از آقایان اراکی در مصاحبه با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: حدودا در هفته دو ساعت مطالعه دارد و از کتاب‌های مذهبی و کتب‌ درسی و کتب مربوط به رشته کاری برای مطالعه استفاده می‌کند و ممکن است به دلیل مشغله کاری امکان مطالعه روزانه و مستمر وجود نداشته باشد.

وی افزود: فضای کتابخانه عمومی برای مطالعه بسیار مناسب است و افراد می‌توانند برای تمرکز بیشتر از این فضا برای مطالعه استفاده کنند، قبلا بنده از فضای کتابخانه عمومی برای مطالعه استفاده می‌کردم اما به دلیل مشغله کاری امکان استفاده از این فضتا وجود ندارد و در هر زمان و مکانی فرصت داشته باشم مطالعه می‌کنم.

از دیگر بانوان اراکی در این باره اظهار داشت: هفته‌ای یک داستان کوتاه می‌خوانم و این داستان کوتاه را برای دوستان و آشنایان خود رد فضای مجازی ارسال می‌کنم. برای ضبط داستان کوتاه حداقل 20 دقیقه زمان نیاز است و حتی برای اینکه بدون تپق باشد معمولا یک ساعت طول می‌کشد.

وی بیان کرد: قبلا گاهی از کتابخانه عمومی نزدیک منزل برای مطالعه استفاده می‌کردم اما الان آرامش فضای منزل را برای مطالعه ترجیح می‌دهم و اینکه ممکن است شرایط فراهم نباشد تا از کتابخانه عمومی استفاده کنم اما در منزل هر زمانی که فرصت داشته باشم مطالعه می‌کنم.

فعالیت 86 کتابخانه شهری و روستایی در کل استان مرکزی

علی گودرزی، مدیرکل کتابخانه‌های استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: در حال حاضر کتابخانه‌های عمومی استان مرکزی با بیش از 70 خدمت فرهنگی، هنری، اجتماعی و اقتصادی در حال خدمت به مردم سرزمین آفتاب هستند، 86 کتابخانه شهری و روستایی در کل استان  و یک کتابخانه سیار در پنج روستا مشغول خدمت رسانی هستند.

وی افزود: کتابخانه مرکزی شهر اراک به عنوان بزرگترین کتابخانه مرکزی جهان اسلام و کتابخانه عمومی خاورمیانه و غرب آسیا بزرگترین کتابخانه عمومی کشور در آینده‌ای نزدیک اتفاق نوین و جدیدی را در سطح فرهنگی، هنری و اجتماعی ایجاد خواهد کرد.

مدیرکل کتابخانه‌های استان مرکزی تصریح کرد: فضای این کتابخانه با ریزفضای بسیار متعدد و خدمات بسیار متنوع و گونانگونی که قرار است ارائه دهد می‌تواند در ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی خطه مفاخر و مشاهیر نقش مهمی را ایفا کند و تاثیرگذار باشد، امیدواریم با افتتاح این کتابخانه اتفاق نو و فصل جدید از فعالیت‌ها در استان مرکزی و شهر اراک آغاز شود.

عضویت بیش از 10 میلیون نفر در کتابخانه های عمومی کشور

مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در گفت‌وگو باخبرنگار تسنیم اظهار داشت: در سراسر کشور حدود 3 هزار و 800 کتابخانه وجود دارد که حدود یک هزار کتابخانه خصوصی و مشارکتی است و بیش از 2 هزار و 700 کتابخانه نهادی است که مستقیما زیر نظر نهاد کتابخانه‌ها اداره می‌شود.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: گسترده‌ترین شبکه فرهنگی در کشور را برای خدمات عمومی نیز کتابخانه‌های عمومی ارائه‌ می‌کنند، اعضای قطعی عضو کتابخانه‌ها بیش از 10 میلیون نفر است که بیش از 2.5 میلیون نفر از افراد فعالیت و تراکنش عضویت امانت دارند، این تعداد غیر از اعضایی است که خدمات دیگری از کتابخانه دریافت می‌کنند.

.

گزارش از فاطمه ساریخانی

انتهای پیام/711/